+ drie eerdere artikelen over batik & patchwork.
Vorige zomer maakte ik enkele schilderijen van een landschap in mijn buurt: Het Bergse Bos.
Ik was niet ontevreden over het resultaat, maar desondanks dacht ik:
een schilderij geeft vaak een oppervlakkige realiteit weer. Alle zorgen over de kwetsbaarheid van de natuur worden gesust: het beeld is mooi, het lijkt één geheel. Ik besloot toen al: met een batik die is opgebouwd uit kleine lapjes verbeeld ik beter mijn zorgen.
Ik laat eerst de voorkant zien van de twee batiks die ik afgelopen maand maakte. De schilderijen van vorig jaar vormden de inspiratiebron.
Het bijzondere van ieder werk in textiel is dat de achterkant ook een verhaal vertelt.
De achterkant zegt soms meer dan de voorkant.
Aan de achterkant zie je hoe fragiel die mooie voorkant is. De achterkant hangt letterlijk van stukjes en beetjes aan elkaar. Niet ieder stukje kan de pigmenten even goed opnemen. Voor wat ik ermee wil zeggen, is dat precies de bedoeling.
De afmetingen zijn 25 x 35 cm. Ik zal de batiks voor de presentatie los batiks los, aan zo dun mogelijke draadjes hangen in een frame. die omlijsting zal kunnen staan op een tafel of een plateau. Je kunt er dus omheen lopen.
Ik verwacht dat die presentatie de kwetsbaarheid van onze natuur nog meer zal benadrukken.
In het blog Textielkunde schreef ik wel eens dat het bijzondere aan textiel werk is dat je de achterkant kunt zien.
De voorkant, dat wat je ziet, staat in relatie met de achterkant: hoe het werd gemaakt. Daarmee wordt het maakproces transparant. Dat is bijzonder: we worden in de moderne maatschappij vaak verleid door bling-bling voorkanten.
U vindt het bij het blog Textielkunde, het hoofdstuk Tekst-iel. Daarin onderzoek ik wat het verschil is tussen iets dat is geschreven of gedrukt op papier of iets wat is gemaakt op textiel.
Ik schreef in dit blog al eerder over batikken in combinatie met patchwork. Ik zet die hoofdstukken uit eerdere periodes bij deze aflevering. Dan blijft het blog overzichtelijk.
Patchwork, gemaakt van een batik – januari ’23
Combinatie patchwork & batik III
Ik wilde een tuin maken, een wilde tuin, vol met bloemen. Toen hij af was, vond ik dat er te weinig contrast in zat.
Misschien had ik het kunnen wagen: meerdere, donkere kleuren toevoegen.
Nu besloot ik om de gedeeltes waar ik tevreden over ben, uit te knippen.
Ik verfde stoffen in neutraal grijs; een andere lap werd paars. Eigenlijk had ik een derde lap bruin gedacht, maar de kleur viel roodachtig uit.
Dat heb ik zo gelaten. Rode aarde bestaat immers ook en een zonsondergang kan ook rood zijn. Met dank aan het toeval.
Omdat de tuin nu (zie de foto van het uiteindelijke werk hieronder) in stukjes wordt verdeeld krijgt het wandkleed enigszins het karakter van een volkstuin met groentebedjes.
Het aardige van uitproberen, ogenschijnlijk gewoon maar iets doen, is dat ik altijd wel iets ontdek. Enkele afgeknipte lapjes komen geïsoleerd mooier tot hun recht dan in het drukke grote geheel. Het patchwork hiernaast is nog niet helemaal af. Ik wil er nog elementen uit de volkstuin aan toevoegen, bijvoorbeeld wil ik losse steekjes borduren die zullen lijken op nét ontkiemende zaadjes.
Die borduursteekjes zijn dan als het ware de quiltsteken: op deze manier worden de verscheidene lagen stof met elkaar verbonden.
Vogel vlieg over de top – maart ’22
Patchwork & batik – II
Na anderhalf jaar begint langzaam maar zeker het openbare culturele leven weer op te bloeien. Op 15, 16 en 17 oktober komt er een tentoonstelling in de Broodfabriek in Rijswijk bij Den Haag. Het Nederlandse Quiltersgilde organiseert een tentoonstelling van kleine quilts (spreek uit als kwilts), gemaakt door haar leden.
Een textielwerk dat uit meerdere samengenaaide lagen bestaat heet een quilt.
Soms gaan patchwork (kleine lapjes stof worden in een geometrisch patroon aan elkaar verbonden) en quilten samen. De geometrische vormen worden dan geaccentueerd door de doorgestikte lijn van het naaldwerk.
Het Quiltersgilde (www.quiltersgilde.nl) heeft als thema voor de tentoonstelling bedacht: Over The Top. Ik besluit om over de top letterlijk te nemen. Ik maak een vogel die, wanneer hij over de top van de berg vliegt een nieuwe bereikbare horizon ziet met andere vogels zoals zijzelf.
Ik begin met losse, witte lapjes van katoen die ik machinaal met elkaar verbindt. Heel globaal zit de structuur van de later aangebrachte afbeelding reeds in die witte lapjes. Die ogenschijnlijk zomaar aangebrachte lapjes staan symbool voor de voorwaarden waaraan de omgeving dient te voldoen, voordat een vogel überhaupt kan bestaan. Het is geen vanzelfsprekendheid dat het landschap er is. Honderden factoren moeten op de juiste manier op elkaar inwerken.
Eerst breng ik de gesmolten bijenwas aan, u mag denken aan gesmolten kaarsvet. Daar waar kaarsvet zit, komt geen kleur.
Klassieke batikkers bedekken heel hun werk met één kleur. Bij deze quilt heb ik ook de nat-in-nat-techniek gebruikt uit het aquarelleren.
Daarna start het doorrijgen. De geborduurde lijnen in de quilt vervullen dezelfde functie als de geverfde lijnen in een schilderij.
De Ackerdijkse Plas – juni ’21
Batik & patchwork I
Schilderen, batikken, aquarelleren zijn geen eenvoudige ambachten. Tegelijkertijd: het zijn per definitie oppervlakkige bezigheden: je werkt aan een mooie voorkant. Dat is het deel dat wordt getoond.
Hiernaast ziet u een aquarel (ongeveer 20x30cm.) Een landschap bij De Akkerdijkse Plassen, een klein natuurgebied niet ver van mijn dorp.
De oppervlakkigheid van het maken van een mooi plaatje kan me dwars zitten. Er zijn zoveel voorwaarden waaraan voldaan dient te worden voordat zo’n landschap zich zo aan ons kan voordoen……niet te nat, niet te droog, niet te zuur, niet te licht, niet te donker, om te zwijgen over grondwater en stikstof. Als het lukt om desondanks een treffend beeld te scheppen van de werkelijkheid dan nog geeft de afbeelding nooit de complexiteit van de realiteit weer.
Een landschap lijkt een gegeven, maar het plaatje dat zich aan ons voordoet is het resultaat van een uiterst complex samenspel.
Zoekend naar een vorm voor de realiteit áchter de werkelijkheid bouwde ik een lap stof op van kleine vierkante lapjes. Het totaal van kleine verbonden stukjes stof staat symbool voor de complexiteit van de werkelijkheid.
De aquarel die ik hierboven toonde kan ik namaken met textielverf op aan elkaar genaaide stukjes textiel: de verf loopt gewoon door, alsof er geen naad tussen de lapjes zit. Dat vind ik wel een aardige metafoor voor de realiteit: alles wat ik doe of laat heeft consequenties voor heel de omgeving.
De achterkant van een werk zegt dus net zoveel over het werk als de voorkant. In het dagelijks leven worden we vaak misleid met mooie voorkanten. Er is weinig transparantie over de onzichtbare achterkant. Door de achterkant te laten zien, verbeeld ik dat er niet één realiteit is: er zijn honderden factoren die op elkaar inspelen, die zich manifesteren in één realiteit.
Definitieve versie van De Ackerdijkse Plassen: 60×60 cm. Patchwork, batik, wandkleed in lijst.
En rechts daarvan een kleiner werk in dezelfde techniek: eerst witte katoenen vierkantjes aan elkaar maken en daarna gaan batikken. U ziet de achterkant van een landschap in de buurt van de Nieuwkoopse Plassen. Dat werk is wat kleiner : ongeveer 40 x 40 cm
Op de site is een pagina genaamd ‘wandkleden van lapjes’. Daar ziet u nog enkele voorbeelden van patchwork en batik; werk, dat ik maakte vóór 2021
Laatst bewerkt 31 – 8 – 2025
marijadriaens.com 